Многія эксперты адказваюць на гэтае пытанне станоўча — так, стане як палітык, які запрасіў у сваю краіну замежныя войскі. Аднак не ўсе гістарычныя прэцэдэнты гавораць аб тым, што такое запрашэнне цягне за сабой поўнае падпарадкаванне запрашаючага «гасцям».
Некаторыя — сведчаць. Усходняя Нямеччына ў 1953 годзе, Венгрыя ў 1956 годзе, Чэхаславаччына ў 1968 годзе — усё гэта прыклады, калі савецкі ўплыў у гэтых краінах істотна ўзмацніўся пасля падаўлення савецкімі войскамі антыкамуністычных выступаў.
Аднак індыкатарам і праявай гэтага ўзмацнення было тое, што савецкія войскі засталіся ў гэтых краінах і пасля прыходу. Зрэшты, з Усходняй Нямеччыны яны і не сыходзілі з 1945 года, але ў Венгрыі Паўднёвая група савецкіх войскаў з’явілася менавіта пасля 1956 года, а ў Чэхаславаччыне Цэнтральная група савецкіх войскаў — пасля 1968 года. І яны знаходзіліся ў гэтых краінах, як і ў ГДР, да канца СССР.
Прычым, варта адзначыць, гэтыя групы войскаў налічвалі некалькі дывізій — дзясяткі тысяч вайскоўцаў.
Гэта ўжо непадобна да аперацыі АДКБ у Казахстане. У гэтай аперацыі бяруць удзел, па розных заявах, ад 2,5 да пяці тысяч салдат з розных краін Дамовы аб калектыўнай бяспецы.
У 201-й дывізіі РФ, дыслакаванай у Таджыкістане, як на 102-й расійскай вайсковай базе ў Арменіі, вайскоўцаў столькі ж ці нават пабольш. Але ні Душанбэ, ні Ерэван поўнымі марыянеткамі Масквы ўсё ж не сталі.
Пры гэтым расійскія войскі ў Таджыкістане і Арменіі знаходзяцца на сталай аснове, а кантынгент сіл АДКБ у Казахстане, як абвясціў 11 студзеня Касым-Жамарт Такаеў, пачнуць выводзіць з краіны праз два дні.
Зразумела, сітуацыя можа змяніцца, тэарэтычна полымя пратэстаў у Казахстане можа зноў разгарэцца. Адпаведна, і колькасць кантынгента войскаў АДКБ можа павялічыцца, і планы наконт тэрмінаў іх вываду могуць змяніцца. Але пакуль аб гэтым мала што сведчыць.
А зараз — аб гістарычных прэцэдэнтах няўдзячнасці (у двукоссі або без двукосся).
У 1849 годзе расійскі імператар Мікалай I па просьбе аўстрыйскага імператара Франца-Іосіфа I паслаў войскі, якія ўтапілі ў крыві народнае паўстанне ў Венгрыі.
І як жа дом Габсбургаў аддзячыў тады Расіі за ўратаванне? Праз чатыры гады пачалася Крымская вайна. І Аўстрыя не тое што не ўстала на бок Расіі, не тое што нават трымалася нейтралітэту — на фінальным этапе вайны яна ўстала на бок праціўнікаў Расіі. Вена прад’явіла Санкт-Пецярбургу ўльтыматум з патрабаваннем тэрытарыяльных саступак, які Расія прыняла, што і зафіксавала яе паразу ў вайне.
Так бы мовіць, за дапамогу ў 1849 годзе «дзякуй», але дзяржаўныя інтарэсы запатрабавалі гэтым і абмежавацца.
Калі казаць пра шырэйшы міжнародны досвед, то варта прыгадаць грамадзянскую вайну ў Іспаніі. У перамозе генерала Франка калі не вырашальную, то важную ролю адыграла прамая вайсковая падтрымка нацысцкай Нямеччыны і фашысцкай Італіі.
І як жа Франка аддзячыў Гітлеру і Мусаліні, калі дапамога спатрэбілася ім?
Паслаў адну дывізію на вайну з СССР. Але з Вялікабрытаніяй і ЗША ваяваць адмовіўся катэгарычна і не даў дазволу на паход вермахта з мэтай захопу Гібралтара.
І зноў жа — за дапамогу «дзякуй», але падзяка не вызначае наступную палітыку. Ці, прынамсі, не цалкам вызначае.
Гістарычныя паралелі мала што даказваюць. Але любыя — мала што. І з Аўстрыяй і Іспаніяй, але і з Венгрыяй і Чэхаславаччынай таксама.
Аўстрыя ў мінулым не была часткай Расіі, як і Іспанія — Нямеччыны, а Казахстан часткай і Расійскай імперыі, і СССР быў.
Але ці з’яўляецца гэта вызначальным фактарам і ці будзе ім надалей — гэта невядома.
Як і невядома, ці пойдзе Касым-Жамарт Такаеў шляхам Янаша Кадара (камуністычнага лідэра Венгрыі пасля падаўлення рэвалюцыі 1956 года) або Франца-Іосіфа I.
У прынцыпе, для яго адкрытыя абодва шляхі, прынамсі, зараз, калі ў Казахстане знаходзіцца параўнальна малалікі кантынгент замежных войскаў і заяўляецца, што ён у бліжэйшы час будзе выведзены.
Зрэшты, магчымы шырокі спектр прамежкавых варыянтаў, залежнасць Казахстана ад Расіі хутчэй за ўсё пасля цяперашняга крызісу ў любым выпадку павялічыцца, але ўяўляецца, што яна не стане татальнай.
Як было адзначана вышэй, нават сталая расійская вайсковая прысутнасць не ператварае Арменію і Таджыкістан у Разанскую вобласць, Крым, Прыднястроўе ці ДНР.
Хоць вядома, лепш бы войскі АДКБ хутчэй з Казахстана сышлі. Так лепш будзе для ўсіх — і для Казахстана, і для Беларусі, і для Расіі.